ﺑﯿﻮﺗﮑﻨﻮﻟﻮژي و درﻣﺎن ﺳﺮﻃﺎن…

امروزه بکارگیری بیوتکنولوژی به صورت ژن درمانی در درمان سرطان در حال پیشرفت است. بیوتکنولوژی امکان تغییر در ژن ها را با هدف پیشگیری از بیماری فراهم کرده است. ژن درمانی به روش درمانی گفته می شود که در طی ان ژن ترمیم و اصلاح می شود. پروتئین حاصل از ژن های اصلاح شده، سبب بازگشت سلول به حالت نرمال می شود.

برای نحوه ی انتقال ژن ها به سلول های سرطان می توان از ویروس ها استفاده کرد، ویروس ها به عنوان ناقل هایی خاص می توانند نوع خاصی از سلول ها را شناسایی و مواد ژنتیکی را به ان ها منتقل کنند. در پژوهش ها ژن درمانی به صورت In vivo  و Ex vivo مورد بررسی قرار گرفته است. در روش In vivo (داخل بدن موجود زنده) از ویروس ها یا لیپوزوم ها برای انتقال ژن به سلول هایی در داخل بدن بیمار استفاده می شود. Ex vivo (خارج از بدن موجود زنده) سلول ها در خارج از بدن بیمار رشد می کنند، بدین صورت که از خون یا مغز استخوان بیمار سلول هایی را خارج می کنند و پس از رشد در ازمایشگاه، سلول ها در معرض ویروس حامل ژن مورد نظر قرار می گیرند. ویروس به همراه ژن مورد نظر به DNA سلول وارد می شود. سلول ها پس از رشد در ازمایشگاه به رگ بیمار تزریق می شود. از جمله ویروس هایی که در ژن درمانی بکار برده می شوند: در درجه ی اول رترو ویروس ها سپس ادنو ویروس ها، لنتی ویروس ها، پاکس ویروس ها و هرپس ویروس ها. تفاوت این ویروس ها در نحوه ی انتقال ژن به سلول های شناسایی شده می باشد. این ویروس ها طی تغییراتی بی خطر می شوند و قابلیت ان ها برای انتقال ژن افزایش می یابد.

روش های مختلفی در درمان سرطان به وسیله ی ژن درمانی مورد بررسی قرار گرفته است: ۱٫ توانایی سلول های سالم را برای مقابله با سرطان افزایش می دهند. ۲٫ سلول های سرطانی را نابود و یا از رشد ان ها جلوگیری می کنند. ۳٫ ژن جهش یافته را با ژن سالم جایگزین می کنند، به عنوان مثال اگر در ژن p53 (ژن ضد تومور) جهشی صورت بگیرد، می توان ژن سالم را با ژن جهش یافته جایگزین کرد و دوباره فعالیت ضد سرطانی ان برمی گرداند. ۴٫ با تقویت ژن ها به درمان هایی مثل شیمی درمانی، پرتودرمانی و سایر درمان ها حساسیت سلول های سرطانی را افزایش می دهند. ۵٫ با استفاده از روش های فن اوری ژن، رگ زایی یا انژیوژنز را در سلول های سرطانی مهار می کنند. ۶٫ استخراج سلول های بنیادین تشکیل دهنده ی خون از بدن و تزریق ژن به ان ها ( به منظورمقاوم کردن سلو ل ها نسبت به عوارض جانبی داروهای ضد سرطان ) و سپس مجددا سلول ها را به بدن بیمار تزریق می کنند و …

با وجود اینکه این روش در حال پیشرفت است اما با محدودیت ها و زیان هایی روبرو است. از جمله اینکه احتمال الوده کردن سلول های سالم به وسیله ی ویروس هایی که به عنوان ناقل استفاده شده اند، وجود دارد. با تزریق ژن جدید به نقطه ای اشتباه در  DNA ممکن است جهش و یا حتی سرطان ایجاد شود. علاوه بر این احتمال التهاب در اثر ناقل ویروسی و انتقال ویروس از فرد بیمار به افراد سالم و محیط وجود دارد. محققان قبل از اجرای این روش درمانی بر روی انسان ها، از مدل های ازمایشگاهی حیوانی و سایر روندهای تشخیص و پیشگیری استفاده می کنند. بنابراین باید برای اجرای هدفمند و موفیت امیز این روش بالینی تحقیقات گسترده تری صورت بگیرد.

رحیمه خاوری

منبع: https://www.civilica.com/Paper-BIOTECH01-BIOTECH01_050.html